BİZİM İÇİN REKLAM DEĞER ÜRETİRKEN HESAP VEREBİLMEKTİR...

YAŞAMIN GENETİK KODU GEMLİK ZEYTİNİ VE PAZARLAMA İLETİŞİMİ

Yaşamı anlama ve açıklama çabamızın altında aslında kendi öyküsünü yazar insan. Yapabildiklerini doğa ile ilişkilendirdiğinde ise iki temel ürün tüm yapıp etmelerimizin toplamıdır yaşamın aslında. Bunlardan birincisi buğdaydır ki; kara adamın tüm izleğini onda bulabilirsiniz. İkincisi ise zeytindir ki; onda ise deniz adamının izleğidir. Her ikisinin de birbirlerine olan özlemi ve hayranlığı yaşamındaki zorluklardır. Yazılan gelen tüm öykülemelerde zeytin bu toprakların kültürel etkinlik alanlarının ve uygarlık tarihlerinin odağındadır. Zeytin olup olmama derecesine göre düğünler, şenlikler, bağbozumları, savaşlar ve barışlar ya olmuş, ya buruk geçmiş ya da olmamıştır. Zeytin söz konusu olduğunda kalem oynatmanın ne kadar zor olduğunu görmek için biraz Antik Anadolu tarihine bakmanız yeterli olur. Akdeniz havzasında zeytini çıkardığınızda deniz maviden kızıla döner. Kültürü bu kadar besleyen zeytin mutfak kültürünün başat unsurudur Akdeniz’de. Hatta dünya gastronomisini ikiye ayırmak çok abartılı olmasa gerek; zeytin gastronomisi, buğday gastronomisi.

Zeytin ve İnsanlık Tarihi Üstüne Kısa Bir Derleme

• Zeytin ağacının tarihi yaklaşık 39 bin yıl öncesine, Ege Denizi’ndeki Santorini adasında yapılan arkeolojik kazılarda zeytin yaprağına rastlanmasına dayandırılır.
• Kuzey Afrika’daki Sahra bölgesinde yapılan kazılarda M.Ö. 12 bin yıllık zeytin ağacı bulunmuştur.
• Tüm mitoslarda ve kutsal kitaplarda izini bulabileceğimiz zeytin; barışın, kutsallığın, bolluğun, bilgeliğin ve sağlığın sembolüdür.
• Zeytin hakkında kanun yazılan ilk ve tek ağaçtır. Zeytin ağacına bilerek zarar verenlerin cezası ölümdü. (Solon Yasaları M.Ö. 640-560)
• Batı dillerinde yağın temeli olan Oil, Eski Yunanca'da zeytin ağacı anlamına gelen ''eleia'' kelimesinden türetilmiştir.
• Dünyanın ilk ağaçlarından biri de zeytin ağacıdır.
• Roma imparatorluğunda Sezarlar zeytin taklarıyla halka hitap ederlerdi.
• Uzunca bir süre dinsel törenlerin lambalarında zeytinyağı kullanılmıştır.
• Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği haç zeytin ağacındandır. Kudüs’ün doğusundaki Zeytinlik Dağı üç semavi din içinde kutsaldır.
• Zeytinyağı uzunca bir tarih kesitinde arınma ve kutsanma için kullanılmıştır.

Dünyada ve Türkiye’de Zeytin Üretimi

Zeytin ağacı varlığımız zeytin yağı talebinin de etkisi ile 2019 yılında yaklaşık 182 milyon adete yükselmiştir.  Son beş yılın zeytinyağı üretim ortalaması yaklaşık 190 bin ton ve sofralık zeytin üretim ortalaması 413 bin ton ve yağlık zeytin üretimi ortalaması ise 1 milyon 330 bin ton olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye’de Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Bursa, Manisa, Çanakkale, Gaziantep ve Mersin önemli zeytin üretimi yapılan illerdir.  Ege, Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ise önemli zeytin üreten bölgelerdir. Türkiye’ de yaklaşık 320 bin zeytinci aile işletmesi mevcut olup bunun % 14’ü Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği ve Marmarabirlik ortaklarından oluşmaktadır. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği yaklaşık 22 bin, Marmarabirlik ise yaklaşık 30 bin ortağa sahiptir.

Dünya Sofralık Zeytin Üretimi (Bin Ton)

Kaynak: Ticaret Bakanlığı 2019 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu * Tahmin  **Öngörü (Nisan 2020 itibariyle)

Verilerde ülkelerin yıllar arasındaki değişimler genelde zeytinin var yılı yok yılı olmasından kaynaklanmaktadır.

Dünya sofralık zeytin üretimi son beş sezonda ortalama 2.77 milyon tonlarda seyretmiş olup en önemli üretici ülkeler sırasıyla AB, Türkiye, Mısır, Cezayir, Fas ve Suriye’dir.  AB ülkeleri arasında ilk sırayı İspanya almakta onu Yunanistan ve İtalya izlemektedir. 2017/18 sezonunda İspanya’nın AB üretimdeki payı  %  65 seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir.

Dünya Sofralık Zeytin İhracatı (Bin Ton)

Kaynak: Ticaret Bakanlığı 2019 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu * Tahmin  **Öngörü (Nisan 2020 itibariyle)

Zeytin ihracatında AB’nin lider ülkeleri İspanya ve İtalya’dır. Bu ülkeleri Mısır, Tunus, Türkiye ve Fas izlemektedir.

Bir Coğrafi İşaretli Ürün Olarak Gemlik Zeytini

Gemlik Ticaret Borsası tarafından 23 Eylül 2003 tarihinde 76 no.lu coğrafi işaretli ürünümüz olarak tescil edilen Gemlik Zeytini  ülkemizin ilk menşei işareti alan zeytinimizdir.

“Gemlik Zeytini , Marmara Bölgesi’nin zeytin ağaçlarının büyük bir kısmını oluşturur. Özel bir grubu oluşturan Gemlik Zeytinleri her yıl düzenli olarak meyve verir. Zeytinin en belirgin özelliği renginin koyu siyah olması ve etinin çekirdekten kolayca ayrılabilmesidir. Meyve ve çekirdekleri orta irilikte olup % 29.9 oranında yağ içerir. Gemlik bölgesinde üretilen zeytin tat ve yapı özellikleri dolayısı ile dünyanın en iyi salamuralık zeytin çeşidi olarak kabul edilmektedir. Ülkemizde kamu kurumları ve özel sektör tarafından üretilen zeytin fidanlarının % 80’ne yakını Gemlik Zeytin çeşidi fidanlarıdır. Bundan dolayı zeytinciliğin yapıldığı bütün bölgelerde bu çeşide rastlanır. Gemlik Zeytini için Trilye, Kıvırcık, Kaplık, Kara gibi isimlerde kullanılır.            

Gemlik Zeytini Büyük bir özveri isteyen zeytin soframıza gelene kadar birçok aşamadan geçer. Kış döneminde kar ve yağmurlarla kabaran toprak ilkbaharda sürülerek veya bellenerek toprağı havalandırılır. Fazla dalları ve gereksiz sürgünleri budanan zeytin ağacı mahsule hazır duruma getirilmiş olur.

Gemlik Zeytini fidanı Haziran ayında çiçek açmaya başlar. Temmuz ayında sap budaması yapılarak ağacın daha güçlü kalması sağlanmış olur. Temmuz – Ağustos aylarında sulama yapılan ağaçlarda zeytin Eylül ayının ikinci yarısında yağlanmaya başlar. Gemlik Zeytinlerinin hasadı Kasım, Aralık ve Ocak aylarında yapılır. Zeytinler tek tek elle toplanarak olgunluklarına ve boylarına göre ayrıştırılır. “ (1)

Neden Coğrafi İşaretli Gemlik Zeytini?

• Coğrafi işaretli sınırları ona farklı bir aromatik tat verir.
•  Doğal siyahtır, dalında kararır. En fazla açık siyah veya kahverengi tondadır.
• Bölge coğrafyası, iklim ve yetiştirilme tarzı ile karakteristik özellikler taşır.
• Elle veya modern toplama teknikleri ile toplanır, bekletilmeden günlük olarak samura edilir. Sırıkla toplamak mümkün değildir.
• Küçük aile işletmelerinin özenini taşır.
• Sofralık zeytin olmasının yanında  %29.98’lik yağ oranı ile ülkemizde yetişen diğer zeytin çeşitlerinden daha fazla yağ oranına sahiptir.
• Çekirdekleri küçük, ince kabuklu ve et oranı yüksektir. Diğer zeytin çeşitlerimize göre raf ömrü daha uzundur.
• Ortalama ağırlığı 3,7 gram olup orta iriliktedir. Meyve eti ağırlığının çekirdek ağırlığına oranı 6,4’tür.
• Düzenli bakımla her yıl ürün verir.
• Gemlik Zeytin fidanı kendine verimli bir çeşit olup tozlayıcıya ihtiyaç duymaz. Soğuğa ise kısmen dayanıklıdır.
• Coğrafi işaretli Gemlik Zeytini boyanamaz, zarının ince olmasından dolayı zeytin buna müsaade etmez. Kostik uygulanması halinde ürün bozulur.
• Gemlik Zeytini altı kalite sınıflandırması içerir. Bunlar sırasıyla; Jumbo, Süper, Hususi, Extra, Elit, Lüks, Duble, Yağlık’tır.

• Gemlik Zeytini’ne özelliğini veren ise Kapıkaya boğazından esen rüzgar ve İznik Gölü’nün sodalı suyunun çevresine verdiği nemden kaynaklanır.

Coğrafi İşaretli Ürün Gemlik Zeytininin Morfolojik ve Fizyolojik Özellikleri

Kaynak: www.hyzeytinleri.com

Coğrafi İşaretli Ürün Gemlik Zeytininin Üretim Alanları

Kaynak: Gemlik Ziraat Odası (2021)

Gemlik Zeytini ve Pazarlama İletişimi

Bilinenin aksine zeytin ve zeytinyağında izlememiz gereken ülkeler İtalya ve Yunanistan değil Tunus’tur. Tunus ihracat ve fiyat dengelemesinde hedef pazarlarda konumlanırken gözlenmesi gereken bir ülkedir. Özellikle Uzakdoğu pazarlarındaki yükselen zeytin ve zeytinyağına olan ilgi göz önüne alındığında; Türk zeytin markaları Çin, Japonya, Hindistan gibi Uzakdoğu ülkelerinde doğru pazar kanallarına yönelmelidirler. Hedef pazar analizleri ile ortaya çıkacak verilerin, sağlıklı değerlendirilmesi bir ürün ya da hizmetin marka iletişimi için hayati önemdedir. Tutundurma marka iletişiminde markanın pazarda sağlıklı gelişimi ve ilerlemesi için üstünde çalışılması gereken önemli alanlardan biridir. Kurumsal söylemini ve stratejik kavram derinliğini sağlamış Türk zeytin markalarının pazarlama iletişiminde sürdürülebilir bir alana çekilebilmesi için öncelikle tutundurma olgusunun doğru analiz edilmesi gerekir.

Stratejik bir ürün olan zeytinin amiral gemisi olan Gemlik Zeytini hem kalitesi hem de tüketicilerin zihin kütüphanesindeki olumlu imajının desteklenmesi için ‘neliği’nin doğru iletilmesi onun önündeki en büyük sorunlardan biridir. Denizdeki inciyi beklemek yerine daldaki siyah inciye odaklanmış bir zeytin sektörünün segmente olmuş ürünleriyle daha fazla katma değer yaratacağı açıktır.

Türk tarım ürünlerinin yapısal sorunlarından biri olan konumlandırma olgusunu Gemlik Zeytini’nde de görmekteyiz. Marka konumlandırma (brand positioning ing.) hedef kitlenizin zihninde olmak istediğiniz yerdir. Gündelik yaşam akışı içinde hedef kitlenin zihin kütüphanesinde yer almak tüm markaların hedefidir. Biliyoruz ki zihin kütüphanesinde yer alanlar markalar olası tüm satın alma davranışlarını belirlemektedir. Pazarlama iletişiminin derin ırmağında kendilerine yer arayan markaların; kazanılmış alanlarını elde tutmak için yoğun bir iletişim içine girildiği çağımızda Gemlik Zeytini de kendine yer açmak zorundadır. Ulusal pazarda kazandığı bu alanı uluslararası pazarlara taşımanın yolu ise doğru stratejik kavramlarla ilerlemektir. Türk zeytinciliğinin bu amiral gemisi sözel iletişim araçlarındaki teknik bilgi derinliğini artırması gerekliği bu makalenin konusu olmasa da bunun altını çizmek zorunluğu vardır. Kurumsal söylemini bulunduğu toprakların tarihsel derinliği ile harmanlamış bir Gemlik Zeytini hedef pazarlarındaki ciddi rakipleriyle aynı segmente yükselmesi için önünde hiçbir sebebi yoktur.

Dünyanın bir numaralı siyah zeytin üreticisi ülkemiz: Konumlandırmanın itici ve kuşatıcı etkisini Gemlik Zeytini’nin marka kimliğine eklemleyerek hedef pazarlarında istenilen katma değere ulaşacağı açıktır.

Kemal ÇİFÇİ
Marka Danışmanı
Coğrafi İşaretler Derneği Genel Sekreteri
14 Şubat 2021 Sokullu-Ankara

Kaynakça;

1. http://www.gemlikzeytini.net/zeytin_ve_zeytin_cesitleri.htm
2. http://apelasyon.com/Yazi/97-olumsuz-agac-zeytin-kutsal-toren-derleme
3. Gemlik Zeytini Tescil Belgesi
4. Gemlik Ziraat Odası
5. T.C. Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkarlar ve Koperatifçilik Genel Müdürlüğü 2019 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu