BİZİM İÇİN REKLAM DEĞER ÜRETİRKEN HESAP VEREBİLMEKTİR...

TOROSLARIN BEREKETİ, ERDEMLİ LAMAS LİMONU VE PAZARLAMA İLETİŞİMİ

Harun Reşit esir değişimi için atını Lamos ırmağına sürerken; çok sonraları buralarda dünyanın en iyi limon ağaçlarının yetişeceğini bilemezdi. Bir zamanlar Bizans ile Abbasilerin sınır boyu olan Lamos ırmağı; Yüğlük dağından çıkarak 130 km ve 1500 km² boyunca çevresine bereket katarak Akdeniz’e dökülür. Antik Anadolu'da Lamos, Roma döneminde Lamus, günümüzde ise Limonlu çayı bölgenin tarihsel ve sosyolojik gelişimini de belirlemiştir. Çevresinde kurulan antik kentlerden günümüze hep bir yaşam alanı oluşturmuştur çevresine. Bugün Mersin’e bağlı Erdemli ilçesinin kurulduğu bölge tarımsal üretimiyle Türkiye’nin en önemli limon üretim merkezidir. Türkiye’nin bitkisel üretim değeri bakımından Antalya, Konya, Şanlıurfa’dan sonra Mersin; yarattığı katma değer ile Türk tarımında öncü bir role sahiptir. Dünya stratejik tarım ürünlerinden bir olan limonun en kalitelisinin yetiştiği Erdemli; coğrafi işaretli Lamas limonuyla adını duyurmaya çalışmaktadır. Anavatanı Himayalar olan Limon; Kuzeydoğu Hindistan, Güney Asya' ya özgü çiçekli bitki Rutaceae ailesinden küçük yaprak dökmeyen bir ağaç türüdür. Hindistan’dan Orta Doğu’ya ticaret yoluyla geldiği tahmin edilen limonun Mezopotamya’ya girişi M.Ö.3000’li yıllara denk geliyor. Yüzyıllar boyunca Akdeniz Havzasında kendine yer edinen limon; bugün birçok çeşidi ile varlığını sürdürmektedir.

Yerli bir çeşit olan Erdemli Lamas Limonu; sırtını Toros dağlarına dayamış Lamas çayı ile sulanan Lamas vadisinin verimli topraklarında yetişmektedir. Kendine özgü bir mikro kliması olan vadi tat, renk, verim ve aromasıyla Lamas Limonu için ideal koşullar taşımaktadır. Lamas limonu uzun, silindirik ve stil ucu belirgin olmasıyla diğer limon çeşitlerimizden ayrılır. Sarı renkli ve kabukları pürüzsüz orta kalınlıktadır. Erken olgunlaşmasına karşın hasadı Kasım ayından Şubat ayına kadar sürer. Geçci bir çeşit olmasıyla depolamaya uygunluğu onu pazarda değerli kılmaktadır.

Türkiye ve Dünyada Limon Üretimi ve Pazar Payları

Dünya turunçgil üretiminin %8’ini oluşturan Limonda en büyük üretici ülkeler olan Meksika, AB, Arjantin ve Türkiye dünya limon üretiminin %79’unu karşılamaktadır.  Ekim alanlarında ise bu sıralama ; Hindistan (%25), Meksika (%15), Çin (%11) ve Arjantin (%5) şeklindedir. Dünyada 1,9 milyon ton ihracatı yapılan limonun, ihracatının %39’u Meksika, %21’i Güney Afrika, %19’u ise Türkiye tarafından karşılanmaktadır. En büyük ithalatçı ülkeler ise; ABD, AB, Rusya ve Suudi Arabistan’dır.

Türkiye Bitkisel Üretim İstatistikleri’ne göre; 2019 yılı Türkiye turunçgil üretimi 4,3 milyon ton olarak gerçekleşirken, üretimin %40’ı portakal, %33’ü mandalina %22’si limon, %6’sı greyfurta aittir.  Türkiye, 2019/20 üretim sezonunda dünya limon ihracatının %19’unu karşılarken, limon üretiminin %39’unu ihracat yoluyla değerlendirmiştir.  Türkiye 2019/2020 yılında 403 bin 844 ton limon ihracatını en çok; Irak (%23), Rusya (%22), Suudi Arabistan (%8) ve Ukrayna(%7)’ya yapmıştır. Türk limon sektörü Pazar ihtiyaçlarına göre erkenci ve geçci çeşitleri ve lojistik avantajları ile her geçen gün pazar derinliğini artırmaktadır.

Türkiye’de Yetiştirilen Limon Çeşitleri

“Türkiye’de yetiştirilen limon çeşitlerine baktığımızda ise en çok dikkat çekeni ekolojik seçiciliği de olan Lamas limonudur. En kaliteli limon çeşidimiz olan Lamas; uygun koşullarda dokuz ay depolanabilmesi onu diğer rakiplerinden segment olarak ayırmaktadır.  Markalaşmaya uygun olan bir diğer çeşidimiz olan Erdonat ise erkenci çeşittir. En çok Doğu Akdeniz bölgesinde yetişen Erdonat yaklaşık 450 bin ton üretimle dünya lideriyiz. Uzun ve silindirik formu, meme başının yana yatık olması, düzgün meyve kabuğu dikkat çeken özelliğidir. Parlak, açık yeşil rengi az çekirdek sayısı ve eti yeşilimsi sarı renktedir. Erkenci bir tür olması ile depolamaya elverişli değildir. Bu özellik değerini negatif etkileyen bir unsur olarak algılanmamalıdır. Çünkü erkenci özelliği ile pazarda eylül-aralık aylarında ihracat için aranan bir üründür. Yarattığı katma değer açısından üzerinde çalışılması ve düşünülmesi gereken Erdonat narenciye ihracatımızda önemli bir değerdir. Diğer limon çeşitlerimiz ise; İtalyan Memeli Kara limon (Demre Dikensiz), Kütdiken, Kıbrıs Limonu, Mayer, Misket (Mojito gibi kokteyl ve içeceklerin yapımında tüketilir.), Molla Mehmet (Mersinde yaygındır).” ¹

Erdemli Lamas Limonu’nun Coğrafi İşaret Yolculuğu

Tescil sahibi olarak Erdemli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün girişimiyle 26 Haziran 2018 tarihinde başvurusu yapılan Erdemli Lamas Limonu: 21 Ekim 2019 yılında 466 No’lu coğrafi işaretimiz menşe olarak Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Coğrafi sınırları Mersin – Erdemli ilçe sınırlarıdır.

Coğrafi İşaretli Bir Ürün Olarak Erdemli Lamas Limonu’nun Ayırt Edici Özellikleri:

Erdemli ilçesi, diğer limon yetişen bölgelere göre coğrafi yapısı nedeniyle, sıcaklık kış aylarında ortalama 10 C olup 0 C’nin altına çok nadiren düşen ve yaz aylarında ortalama 30 C olup 35 C’nin üzerine pek çıkmayan bir iklime sahiptir. Akdeniz’e kıyısı olması ve kuzeyde Toros Dağları tarafından soğuklardan korunmuş olması nedeniyle düzenli, ılık ve nem oranı normalden daha yüksek olan Türkiye’nin önemli mikro klimalarından biri olarak özel bir iklime sahiptir. Bu yöredeki coğrafi faktörler ve iklim, Erdemli Lamas Limonunu benzer limonlardan tat, kalite açısından ayrıştırır.

Erdemli Lamas Limonunun meyveleri sarı renkli ve yüksek kalitede olup bol sulu, aromalı ve verimi yüksektir. Pürüzsüz ve orta kalın kabukludur. Meyveler uzun ve silindiriktir. Stil ucu belirgindir. Bu yüzden meyveler açıkça belirgin bir şekilde sivridir. Ağaçları kuvvetlidir. Meyveleri erken olgunlaşır. Hasat kasım ayı başlarında başlayıp şubat ayına kadar devam eder. Meyve geç hasat edilirse puflaşma oluşabilir. Periyodisiteye eğilimi vardır. Oransal olarak dikenlidir. Muhafazaya uygundur.

Erdemli Lamas Limonu ağacı kök, gövde, dallar ve yapraklardan oluşur. Ağaçlar, normal olarak 4-5 yaşlarında meyve vermeye ve gövdesi kalınlaşmaya başlar. Gövde çapı 10-11 yaşlarında 10 cm’ye ulaşır

Erdemli Lamas Limonu kimyasal ve pomolojik değerleri

Erdemli Lamas Limonu Üretim Metodu:

Erdemli Lamas Limonunun dikim aralığı, toprak yapısı, meyil ve anaca göre değişebilmektedir. 6,5x6,5 m,6x6 m veya 6x7 m şeklinde dikilebilir. Normal büyümüş bir ağaç Nisanın ilk haftasından itibaren çiçeklenmeye başlar ve çiçeklenme faaliyeti yaklaşık 20 gün sürerek meyveye döner.

Mart ayı itibariyle gübreleme ve yabancı ot mücadelesi yapılır. Genelde nisan ayı itibari ile yağış durumuna ve toprak yapısına göre sulama başlar. Damla sulama sistemi kullanıldığında, verim ve kalite artışı olur. Budama; uçkurutan tehlikesine karşı hava sıcaklığının 20-25 C’nin üzerinde olduğu dönemlerde, kış aylarındaki durgun dönemlerde ise kuru dalların alınması şeklinde yapılır.

Haziran ayı bakımlarında, sürüm ve sulamadan önce yaz dönemi gübrelemesi yapılır. Mayıs ayında meyve tutumu ile büyümeye başlayan meyveler, ekim ayında normal büyüklüğüne ulaşır ve ilk yağmurlarla beraber daha da olgunlaşan meyveler yeşil renginden sarı rengine dönüşür. Kasım ayında aroma lezzeti ile yenilebilecek duruma gelir ve hasat dönemi başlar.

Ekim ayında birinci yağmurdan sonra kış aylarındaki aşırı nem ve mantarı hastalıklara karşı, bakır %50 metalik bakır oksiklorür ile ilaçlama yapılır.

İlkbahar gübrelemesi şubat ve mart aylarında, yaz gübrelemesi ise haziran başlarında yapılır. Gübreleme programı, toprak ve yaprak analiz sonuçları doğrultusunda yapılır.

Meyveler kasım ayından itibaren hasat edilebilir. Hasat edilen meyveler önce depo için ambalajlanır ve bir süre dinlendirildikten sonra uzun süre doğal depolara nakledilir. Depolamaya uygun olduğundan, uzun süre depolanabilir ve taze limonun piyasada olmadığı dönemlerde de piyasaya sürülür. Hasat döneminden sonra dalında da bir süre daha muhafaza edilebilse de, bunların hasattan sonra doğrudan pazara sunulması gerekir, depolanması uygun değildir.

Lamas Limonu ve Pazarlama İletişimi

Pazarlama ve özelinde marka iletişimi verili bir temel üzerine ilerler.  Kurumsal söylemini tarihsel derinliği ile harmanlamış ve stratejik kavramlarla desteklemiş bir coğrafi işaretli ürünün kendi pazar segmentini bulmaması imkansızdır. Bu bağlamda görsel ve sözel iletişim dilini oluşturmuş bir coğrafi işaretli ürünün pazarlama kanallarında rakiplerinden hızla ayrıştığını biliyoruz. Burada kritik eşit ise doğru pazar ve ürün ilişkisidir. Stratejik tarım ürünlerimizin doğrudan satışının yanında inovatif gıda ürünlerine evrilmesi gelecek dönemde en çok üzerinde çalışacağımız bir olgu olarak önümüzde durmaktadır. Örneğin Almanya’da kişi başı limonata tüketimi yıllık 25,3 litredir ve bu pazar her yıl yaklaşık %28 büyümektedir. Dünya konsantre meyve suyu pazarı ise; 2027 yılına kadar 108 milyar doları (ABD) aşması beklenmektedir. Buna ek olarak, dünyanın en büyük konsantre meyve üreticilerinin; Archer Daniels Midland Co. (ABD), Sudzucker AG (Almanya), Louis Dreyfus Co. (Hollanda), Doehler Group (Almanya), SVZ International BV (Hollanda), ve Kanegrade Co. (İngiltere) marka ve ciro büyüklüklerine bakıldığında durum daha net anlaşılacaktır.  Ayrıca bu şirketlerin şirket birleşmeleri bir yana yerel üretici markalarını satın almaları da yakından izlenmelidir. İzlenmesi gerekenler olarak ise; Brezilya ve Meksika’nın konsantre narenciye sularının en büyük tedarikçileri olduklarını bilmekte fayda vardır.

Limon ve narenciye ürünlerinin sıvı konsantre ve toz konsantre olarak pazarda öne çıkan içecek, fırıncılık ve şekerleme sektörlerinin sürekli büyüme trendleri; narenciye üreticisi olan Türkiye için önemlidir. Bu alanda 2016 yılından bu yana satışta olan elma suyu konsantresi yardımıyla hazırlanan ‘Zumbida' başarılı bir marka iletişimi ile pazar kanalı açması irdelenmelidir. Benzer öykülemeler ile viral kontaminasyonlarla savaşmak için etkin olan limon suyunun bir coğrafi işaretli ürün olan Lamas Limonu ile yapılması ciddi bir farkındalık yaratacaktır pazarda. Marka iletişimi sorunu olmayan bu türden girişimlerin ülkenin ve pazarın ihtiyacı olan katma değerli ürünler ile dünya pazarlarında yer edinmeliyiz.

Küresel pandemi ile birlikte oluşan kaotik ortam, tüketicilerin sağlıklı gıdaya erişim isteğini hiç olmadığı kadar tetiklemiştir. Bununla birlikte oluşan ve değişmeyecek olan bu tüketici davranışları konsantre meyve suları pazarını büyütmektedir. Bu alanda genişleyen pazarda Türk narenciye sektörü kendine yeni satış kanalları aramasının yanında pazar derinliği sağlamak için ihtiyacı olan pazarlama iletişim araçlarının da etkin kullanmalıdır. Yerli ve özel bir çeşit olan Lamas Limonu ise bu noktada doğasından gelen avantajlarını bir marka iletişim stratejisiyle katma değer yaratacağı açıktır.

Kemal ÇİFÇİ
Marka Danışmanı
Coğrafi İşaretler Derneği Genel Sekreteri

22 Kasım 2021 Akpınar-Ankara

Kaynakça:

1. Türkiye’de Yetişen Limonlar ve Pazar Yönelimleri –  www. kemalcifci.com
2. Erdemli Lamas Limonu Coğrafi İşaret Tescil Belgesi
3. https://www.marketwatch.com/
4. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü 2021 Limon Raporu
5. https://www.fao.org/faostat/en/#home